hemisfera (hemi- + -sfera), polukugla, polutka, polovica kugle; u geografiji i astronomiji polovica zemaljske, odnosno nebeske kugle. Ravninom ekvatora Zemlja se dijeli na sjevernu i južnu hemisferu, a ravninom početnoga meridijana, koji prolazi kroz Greenwich (London), na istočnu i zapadnu hemisferu. Gdjekad istočnu od zapadne hemisfere Zemlje razdvaja meridijan od 20° zapadne i 160° istočne geografske dužine. Na istočnoj hemisferi nalaze se: Europa, Azija, Afrika i Australija, a na zapadnoj Sjeverna, Srednja i Južna Amerika. Kartografska projekcija hemisfere naziva se planisfera ili planiglob.