pravoslavne crkve, istočnokršćanske crkve koje priznaju nauk sedam prvih ekumenskih koncila (osim Istočnih nacionalnih crkvi, tj. monofizita i nestorijanaca), a glavna su im ustrojstvena obilježja samostalnost (autokefalnost), najčešće povezana uz neki narod ili državu, i sabornost (univerzalnost). Pojedine crkve mogu biti autokefalne i autonomne, kanonski priznate i nepriznate. Najviše je upravno tijelo ekumenski sinod koji jedini može rješavati pitanja i donositi zaključke za sve pravoslavne crkve. Jednaku ulogu ima sveti sinod pojedinih crkava, sastavljen od kolegija episkopa i s predstavnicima klera, monaha i laika, te je upravno tijelo autonomne ili autokefalne crkve. Budući da je samostalnost neke crkve vezana redovito uz samostalnost određene države, da bi crkva postala autokefalnom i kanonski priznatom, treba ju priznati najprije matična crkva od koje se odvojila.
Pravoslavne crkve obuhvaćaju najprije četiri povijesna autokefalna patrijarhata: Carigradski ekumenski patrijarhat, Aleksandrijski pravoslavni patrijarhat, Antiohijski pravoslavni patrijarhat i Jeruzalemski pravoslavni patrijarhat. U ranom kršćanstvu crkve tih patrijarhata podijelile su se slijedom kristoloških kontroverzija, o kojima se raspravljalo na ekumenskim koncilima. Tako su nastale nacionalne istočne ili monofizitske crkve, koje su se bile odijelile od sveopće Crkve: Sirijska ortodoksna ili Jakobitska crkva i zajedno s njom ujedinjena Malankarska sirijska ortodoksna crkva tzv. Tominih kršćana u Indiji, Armenska apostolska crkva, Koptska ortodoksna crkva i Etiopska ortodoksna crkva. Tu je i Nestorijanska (Asirska, Istočno-sirijska) ili Sveta katolička i apostolska istočna crkva. Nasuprot monofizitima ostale su danas malobrojne tzv. melkitske crkve (melkiti) Antiohijskoga, Jeruzalemskog i Aleksandrijskoga pravoslavnoga patrijarhata, odnosno sljedbenici nekadašnje carske crkve (»caristi«), koje su bile prihvatile zaključke Kalcedonskoga koncila (451), priznaju sedam prvih ekumenskih koncila i smatraju se legitimnim nasljednicima tih triju patrijarhata. Slijede još tri od starine nacionalne i autokefalne crkve, Grčka pravoslavna, Gruzijska pravoslavna (nekad iberijska) i Ciparska pravoslavna crkva. Još devet autokefalnih crkava obuhvaćaju slavenske i druge narode koji su kasnije prihvatili kršćanstvo: Ruska, Srpska, Rumunjska, Bugarska, Poljska, Albanska, Češka i Slovačka te Američka ruskopravoslavna crkva. Uz njih su četiri autonomne crkve: Sinajska pravoslavna crkva, Finska pravoslavna crkva, Japanska pravoslavna crkva i Kineska pravoslavna crkva. Osim tih autonomnih crkava postoji nekoliko kanonski priznatih crkava koje kanonsku legitimnost dobivaju izravnom ovisnošću o Carigradskom ekumenskom patrijarhatu. To su od reda pravoslavne zajednice u dijaspori, osobito u Americi: Ukrajinska pravoslavna crkva u SAD-u, Ruska pravoslavna zapadnoeuropska arhiepiskopija, Albanska pravoslavna eparhija u Americi, Bjeloruski sabor sjevernoameričkih pravoslavnih crkava, Ukrajinska pravoslavna crkva u Kanadi. Postoje osim toga samostalne, ali kanonski nepriznate pravoslavne ckrve: Ruski starovjerci, Ruska iseljenička pravoslavna crkva, Makedonska pravoslavna crkva, Ukrajinska autokefalna pravoslavna crkva, Ukrajinska pravoslavna crkva Kijevskoga patrijarhata, Bjeloruska autokefalna pravoslavna crkva, Crnogorska autokefalna pravoslavna mitropolija i Estonska pravoslavna crkva. Misije u Koreji i Africi čekaju promaknuće u autonomne crkve.
